Broń chemiczna jest uznana za broń masowego rażenia. W cywilizowanym świecie używanie, produkcja i przechowywanie bojowych środków trujących jest zakazane poprzez międzynarodowe traktaty. Nie znaczy to, że wszyscy przestrzegają tych zakazów.
Co to jest broń chemiczna
Podstawowymi czynnikami rażącymi broni chemicznej są toksyczne związki chemiczne. Często ten rodzaj broni utożsamia się z gazami bojowymi, ponieważ większość rodzajów broni chemicznej jest oparta na związkach, które w temperaturze pokojowej są gazami lub cieczami stosowanymi w postaci aerozolu. Jednak termin broń chemiczna ma szersze znaczenie i oprócz samego czynnika rażącego obejmuje też urządzenia i techniki do jego przenoszenia i aplikowania.
Broń chemiczną dzieli się na dwa rodzaje:
- bojowe środki trujące (głównie gazy lub lotne ciecze), należą do nich:
- środki duszące, np. Cyklon B stosowany przez wojska niemieckie podczas drugiej wojny światowej w obozach zagłady
- środki parzące, np. gaz musztardowy (iperyt), które powodują rozległe oparzenia skóry,
- środki krztuszące, np. chlor czy fosgen, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, powodując krztuszenie i wymioty,
- środki paralityczno-drgawkowe, np. tabun, sarin czy cyklosarin, soman czy VX, które działają na układ nerwowy człowieka; są najgroźniejszym i najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym,
- środki halucynogenne i usypiające, zwane psychogazami, np. LSD czy BZ – również działają bezpośrednio na układ nerwowy człowieka, nie powodują jednak natychmiastowego zgonu, lecz tylko czasową niedyspozycję,
- bojowe środki pomocnicze – są to środki bojowe, które nie służą zwykle do bezpośredniego rażenia ludzi, lecz do ułatwiania rażenia ich innymi środkami. Większość tych środków jest legalna w świetle prawa międzynarodowego. Należą do nich:
- lakrymatory, np. gaz łzawiący czy pył pieprzowy, to gazy bojowe, które wywołują względnie lekkie podrażnienie błon śluzowych i oczu,
- defolianty, np. Agent Orange, to środki, które są silnie toksyczne dla roślin i umożliwiają szybkie niszczenie zalesionych terenów,
- środki zapalające, np. napalm, które służą do wzniecania pożarów,
- zasłony dymne, które bywają stosowane, by pomóc w odwrocie oddziałów.
Jakie traktaty zakazują jej stosowania
Bojowe środki trujące, zgodnie z Rezolucją nr 687 Rady Bezpieczeństwa ONZ z 3 kwietnia 1991 r. są uznawane za broń masowego rażenia. Protokół genewski z 1925 r. zakazał stosowania bojowych środków trujących, ale wciąż można było rozwijać ich produkcję i przechowywać. Dopiero Konwencja o Broni Chemicznej z 1993 r. ostatecznie zakazała badań, produkcji i przechowywania tych środków w każdej formie.
Konwencja obowiązuje od 29 kwietnia 1997. Jest ona otwarta, tak że wciąż mogą przystępować do niej kolejne państwa. W marcu 2015 stronami konwencji było 190 państw, przy czym dwa – Izrael i Birma – były sygnatariuszami, lecz jej nie ratyfikowały, a cztery – Angola, Egipt, Korea Północna i Sudan Południowy – nie podpisały jej. Konwencja zobowiązuje sygnatariuszy do udzielenia informacji o posiadanej broni tego rodzaju i jej zniszczenia oraz udostępnienia danych na temat przemysłu chemicznego. Nad przestrzeganiem jej zapisów czuwa Organizacja do spraw Zakazu Broni Chemicznej, która ma siedzibę w Hadze.
Czy Rosja używała broni chemicznej
Do Konwencji o Broni Chemicznej przystąpiły wszystkie państwa europejskie, łącznie z Rosją. Nie znaczy to niestety, że Rosja przestrzega jej zapisów.
Rosja wielokrotnie używała broni chemicznej w XXI wieku. W październiku 2002 r. rosyjskie siły specjalne użyły gazu bojowego, by obezwładnić czeczeńskich bojowników, którzy zajęli moskiewski teatr na Dubrowce, biorąc ponad 900 zakładników. W wyniku ataku gazem zginęli zarówno rebelianci, jak i zakładnicy – łącznie ok. 150 osób.
21 sierpnia 2013 r., w czasie wojny domowej w Syrii, Rosja użyła broni chemicznej w Damaszku. Wykorzystano wtedy taktykę tzw. fałszywej flagi. Polega ona na wprowadzeniu opinii publicznej w błąd poprzez stworzenie wrażenia, że to dane państwo czy grupa odpowiada za nieakceptowalne działania. Putin najpierw oskarżył przeciwników Baszszara al-Asada, prorosyjskiego prezydenta Syrii, o posiadanie broni chemicznej, a później sam nią zaatakował, twierdząc, że była to obrona. Zginęło wówczas 1729 osób.
Teraz świat alarmuje, że taktykę „fałszywej flagi” Putin próbuje zastosować na Ukrainie. Już próbuje usprawiedliwić ewentualny atak bronią chemiczną, mimo że Ukraina nie ma tego rodzaju broni i nie ma dowodów, by próbowała ją pozyskać.
Rosja wiele razy używała też broni chemicznej, by pozbywać się dysydentów i wrogów Putina. Zastosowano ją m.in. wobec prozachodniego prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki czy Aleksieja Nawalnego.
Przeczytaj też:
- Nawalny: „Putin to nie Rosja”. Kim jest Aleksiej Nawalny?
- Broń fosforowa – co to jest i dlaczego jej użycie przeciw ludziom jest zbrodnią wojenną?
- Bomby kasetowe – co to jest, jak działają i dlaczego są zakazane w ponad stu krajach?
- Broń próżniowa, bomba baryczna, broń termobaryczna (TBX) – co to jest, jak działa i dlaczego jej użycie jest takie groźne?
- Javelin, Stinger, Piorun – czym Ukraińcy walczą z rosyjskim najeźdźcą
- Patriot: pociski przeciwlotnicze dla Polski [Sposób działania i skuteczność]
- Dron Bayraktar TB2 – broń, która zadaje bolesne ciosy
