Topienie Marzanny – skąd wziął się ten zwyczaj?

Pierwszego dnia wiosny tradycyjnie topimy Marzannę. Dowiedz się, kim była i dlaczego należy jej się pozbyć.

Kim jest Marzanna

To prasłowiańska bogini śmierci i zimy. Pisał o niej już Jan Długosz w Kronice Polskiej, gdzie określił ją bóstwem Lechitów. Jej zatopienie oznacza zejście zimy do podziemi. Marzanna oprócz śmierci symbolizuje też odrodzenie. Odchodząc robi miejsce Jaryle – bóstwu płodności i wiosny. Tę boginię artyści przedstawiali jako piękną kobietę o ciemnych włosach, niosącą w rękach sierp.

Marzanna niejedno ma imię

Polska Marzanna czy dawniej – Mrozanna – na swoje odpowiedniki u innych plemion słowiańskich. W Ukrainie jest to Mora, w Czechach  – Morena. Wszystkie ten nazwy wywodzą się od rdzenia „mar-mor” oznaczającego śmierć. Dlatego w niektórych regionach Polski nazwana jest Śmiercichą lub Śmiertką. Są miejsca, gdzie przyjmuje rodzaj męski – jest wtedy Marzaniokiem.

Topienie Marzanny dawniej

Kiedyś w obrzędzie topienia Marzanny brała udział cała wieś. Mieszkańcy konstruowali ze słomy i szmat kukłę, którą obnosili po domach, by na koniec wynieść ją poza wieś. Tam wieśniacy palili i topili kukłę, a wszystko to przy dźwiękach ludowych piosenek żegnających zimę i sławiących wiosnę. Ponieważ obrzęd traktowany był jako pogański, księża go nie pochwalali lecz mimo to zwyczaj przetrwał stulecia. Czasem łączył się z makabryczną zabawą  – kto ostatni przybiegł do domu z topienia kukły, tego w tym roku czekała śmierć.

Od obrzędu do zabawy

Dziś topienie Marzanny jest raczej zabawą, w której biorą udział  głównie młodzi. Mieszkańcy Śląska łącza ten zwyczaj z „Chodzeniem z gaikiem”, czyli przystrojoną gałęzią sosny. Młodzież z gaikiem zagląda do każdego domu, gdzie składa życzenia i przyjmuje poczęstunek. Wszystkie te zabawy odbywają się 21. 03, czyli w pierwszy dzień wiosny.

ZOBACZ TEŻ:

• Pierwsze życzenia: historia kartki świątecznej
• Halloween – jak powstało, kiedy wypada i jak się je obchodzi?
• Kartka świąteczna – jaka jest jej historia?
• Dzień Wagarowicza – skąd się wzięło to święto?