Zaparcia należą do najczęstszych problemów zdrowotnych w krajach wysokorozwiniętych. Norma liczby wypróżnień jest dość szeroka i obejmuje od kilku wypróżnień na dobę do dwóch na tydzień. Sprawdź, jakie są przyczyny zaparć i jak można im zapobiegać.
Za zaparcia zwykle uważa się oddawanie stolca rzadziej niż dwa razy w tygodniu. Poza zmianą rytmu wypróżnień zaparciom towarzyszy także zmiana kształtu stolca, trudności i wysiłek podczas oddawania stolca, uczucie niepełnego wypróżnienia.
Jakie mogą być przyczyny zaparcia?
Ponad 90% chorych cierpi na zaparcia idiopatyczne, czyli takie, których podłożem nie jest choroba organiczna (tzn. choroba, której podłożem są zmiany anatomiczne w narządach i tkankach). Do tej grupy należy zespół jelita drażliwego (postać z zaparciem) oraz zaparcia czynnościowe.
Do najczęstszych przyczyn zaparć idiopatycznych należą:
- za mała ilość przyjmowanych płynów – osoby dorosłe, o siedzącym trybie życia powinny wypijać co najmniej 2-2,5 l płynów dziennie,
- spożywanie wysoko przetworzonej żywności o małej zawartości błonnika,
- brak ruchu, siedzący tryb życia, długie przebywanie w pozycji leżącej,
- długotrwała dieta niskokaloryczna, która może wywoływać wydłużony czas pasażu treści jelitowej przez jelito grube,
- częste wstrzymywanie defekacji,
- nadużywanie środków przeczyszczających.
Przyczynami zaparć mogą być także choroby organiczne:
- choroby jelita grubego i odbytu – uchyłkowatość, rak i inne nowotwory, zwężenia w przebiegu zapalenia, przepukliny, szczeliny odbytu, choroba hemoroidalna,
- schorzenia układu nerwowego, np. neuropatia cukrzycowa, choroby naczyniowe mózgu, choroba Parkinsona,
- choroby endokrynologiczne i metaboliczne, np. niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, nadczynność przytarczyc, cukrzyca, mocznica
- schorzenia tkanki łącznej, np. twardzina
- choroby psychiczne, np. depresja, nerwica, anoreksja
- nowotwory jamy brzusznej i miednicy,
- silny stres,
- ciąża,
- przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwbólowych (szczególnie opioidowych), rozkurczowych, moczopędnych, przeciwdepresyjnych, przeciwdrgawkowych, przeciw chorobie Parkinsona, niektórych leków przeciwnadciśnieniowych (np. beta-blokerów), doustnych środków antykoncepcyjnych, a także preparatów żelaza, wapnia, glinu,
- znieczulenia i operacje.
Kiedy koniecznie do lekarza
W każdym przypadku długotrwałych zaparć warto zgłosić się do lekarza, który na podstawie wywiadu i badań określi ich przyczynę.
Jednak koniecznie po poradę lekarską trzeba się zwrócić, jeśli zaparcia pojawią się nagle, a dodatkowo wystąpią objawy alarmujące, takie jak:
- krew w stolcu, smoliste stolce,
- niedokrwistość,
- utrata masy ciała (utrata ponad 10% masy ciała w ciągu 3-6 miesięcy), osłabienie, gorączka,
- brak apetytu,
- bóle brzucha, zwłaszcza pojawiające się w nocy,
- a szczególnie gdy występuje rodzinne obciążenie rakiem jelita grubego.
Leczenie zaparć
Przed rozpoczęciem leczenia uporczywych zaparć trzeba się zgłosić do lekarza rodzinnego, a w razie konieczności – do gastroenterologa, który na podstawie wywiadu określi przyczynę zaparć albo zleci dodatkowe badania.
Leczenie zaparcia jest uzależnione od przyczyny i może wymagać:
- zmiany diety,
- zwiększenia aktywności fizycznej,
- modyfikacji stosowanego leczenia (po konsultacji z lekarzem prowadzącym zmiana leków nasilających zaparcia),
- leczenia farmakologicznego,
- pomocy psychologicznej, np. ćwiczenie sprawnej defekacji metodą bio-feedback,
- w rzadkich wypadkach operacji.
Podstawą leczenia uporczywych zaparć u chorych, u których przyczynami zaparć nie są choroby organiczne, jest:
- zwiększenie objętości wypijanych płynów (ponad 2,5-3 l na dobę),
- zwiększenie zawartości pokarmów bogatoresztkowych w diecie,
- ograniczenie przyjmowania środków przeczyszczających,
- wprowadzenie codziennej aktywności fizycznej, jak gimnastyka, spacery, pływanie,
- stosowanie środków zwiększających objętość stolca (otręby, metyloceluloza, psyllium).
Pomocne w leczeniu zaparć może być wyrobienie nawyku oddawania stolca po posiłkach (kiedy perystaltyka przewodu pokarmowego jest szybsza) oraz zapewnienie odpowiednich warunków wypróżniania (spokój, brak pośpiechu), a także podejmowanie prób spokojnego wypróżniania bez nadmiernego parcia.
Przeczytaj też:
- Zaparcia – co jeść, a czego unikać
- Wygląd stolca – o czym może świadczyć
- Krwawienie z odbytu – o czym może świadczyć
- Hemoroidy – objawy, przyczyny, leczenie
Szukasz chwili wytchnienia? Zrób sobie przerwę i włącz Radio Pogoda!
