Alergiczny nieżyt nosa – objawy, alergeny, leczenie

Alergiczny nieżyt nosa to zapalenie błony śluzowej nosa wywołane przez alergeny wziewne, takie jak pyłki, kurz, pleśń czy sierść lub naskórek zwierząt. Jeśli przyczyną są pyłki roślin, używa się nazw katar sienny lub pyłkowica. Sprawdź, jakie mogą być objawy i leczenie.

Na alergiczny nieżyt nosa, według danych NFZ, cierpi ok. 8 mln osób w Polsce. Jego objawy, takie jak kichanie, swędzenie i zatkany nos lub katar, są podobne do przeziębienia. Zwykle pojawiają się wkrótce po kontakcie z alergenem.

Niektórzy ludzie cierpią na alergiczny nieżyt nosa tylko przez kilka miesięcy, ponieważ są uczuleni na alergeny sezonowe, takie jak pyłki drzew lub traw. Inni borykają się z nim przez cały rok. Większość osób ma łagodne objawy, które można łatwo i skutecznie leczyć. Niektórzy jednak doświadczają uciążliwych i trwałych dolegliwości, które zakłócają sen i codzienne życie. Zdarza się, że objawy z czasem ustępują, jednak bardzo rzadko znikają całkowicie i może to zająć wiele lat.

Niekiedy pojawiają się też reakcje krzyżowe, gdy chory uczulony na konkretny alergen ma reakcje nadwrażliwości także na przypominające je budową inne alergeny. Na przykład część osób uczulonych na pyłek leszczyny reaguje alergicznie także na niektóre owoce, głównie jabłka, gruszki i brzoskwinie, oraz na orzechy laskowe.

Jak powstaje alergiczny nieżyt nosa

Alergiczny nieżyt nosa jest spowodowany nieprawidłową, wygórowaną reakcją układu odpornościowego na alergeny wziewne. Alergeny łączą się z przeciwciałami z klasy IgE obecnymi w błonie śluzowej nosa, co prowadzi do aktywacji układu immunologicznego oraz uwolnienienia z komórek tucznych substancji prozapalnych, takich jak histamina. To z kolei jest przyczyną dobrze nam znanych objawów: obrzęku błony śluzowej nosa, produkcji obfitej ilości wydzieliny, świądu i kichania.

Objawy alergicznego nieżytu nosa

Wkrótce po kontakcie z alergenem mogą pojawić się:

• katar,
• kichanie,
• łzawienie oczu,
• swędzenie nosa, oczu, gardła, ust, skóry,
• problemy z powonieniem.

Objawy, które mogą pojawić się później:

• zatkany nos,
• kaszel,
• zatkane uszy i osłabiony węch,
• ból gardła,
• cienie lub opuchlizna pod oczami,
• zmęczenie i drażliwość,
• ból głowy.

Kto jest najbardziej zagrożony

Alergiczny nieżyt nosa należy do atopii, czyli grupy dziedzicznych chorób alergicznych. Prawdopodobieństwo wystąpienia alergicznego nieżytu nosa jest bardzo duże, gdy cierpi na niego matka. Jest prawie pewne, gdy mają go oboje rodzice.

Pewną rolę mogą również odgrywać czynniki środowiskowe. Ryzyko wystąpienia alergii jest większe u osób, które w dzieciństwie były narażone na działanie roztoczy, lub gdy dorastały w domu, w którym paliło się papierosy.

Typowe alergeny

Alergiczny nieżyt nosa jest wywoływany przez wdychanie drobnych cząstek alergenów. Alergenami wziewnymi, które najczęściej powodują nieżyt nosa, są roztocze kurzu domowego, pyłki i zarodniki roślin oraz skóra, sierść, mocz i ślina zwierząt.

Pyłki roślin

Drobne cząsteczki pyłku drzew, traw i chwastów mogą powodować alergiczny nieżyt nosa. Niektóre drzewa, np. leszczyna, zaczynają pylić już w styczniu. Pyłki traw pojawiają się w powietrzu już pod koniec kwietnia, ale okres pylenia traw trwa od początku czerwca do połowy lipca. Osoby uczulone na pyłki najbardziej cierpią podczas wietrznych i słonecznych dni, a lepiej się czują podczas deszczu. Stężenia pyłków są stosunkowo niskie na terenach nadmorskich, dlatego osoby cierpiące na katar sienny urlop czy wakacje powinny spędzać nad morzem.

Roztocze kurzu domowego

Są to mikroskopijne pajęczaki żyjące w kurzu domowym, które żywią się złuszczonym naskórkiem ludzkim. Alergiczny nieżyt nosa jest wywoływany przez odchody roztoczy. Roztocze lubią wilgoć i wyższe temperatury. Można je znaleźć w materacach, dywanach, miękkich meblach, poduszkach i łóżkach, a ich alergeny rozprzestrzeniają się m.in. podczas strzepywania pościeli czy odkurzania dywanów.

Zarodniki pleśni i innych grzybów

Pleśnie mogą rosnąć na każdej rozkładającej się materii, zarówno w domu, jak i poza nim – w glebie, na pniach martwych drzew czy liściach Alergenami są uwalniane przez nie zarodniki. Alergia na zarodniki pleśni może trwać przez cały rok, ale zazwyczaj nasila się latem i jesienią. W pomieszczeniach zarodniki grzybów utrzymują się przez cały rok, zwłaszcza w źle wentylowanych, słabo oświetlonych wnętrzach o dużej wilgotności. Szczególnie korzystnym środowiskiem dla grzybów są piwnice, łazienki, kuchnie, a także sauny i baseny oraz klimatyzacja. Pleśnie są też obecne w kurzu domowym.

Alergeny zwierząt

Wiele osób ma alergię na zwierzęta, takie jak koty, psy czy hodowane w domu gryzonie, w tym świnki morskie, króliki czy szczury. Reakcja alergiczna nie jest wywoływana przez sierść, ale przez ślinę, martwy naskórek oraz mocz. Uczulenia najczęściej wywołuje ślina zwierząt, szczególnie kotów. Koty, myjąc się, zostawiają duże ilości śliny na futerku. Alergeny zwierząt unoszą się w powietrzu i osiadają na różnych powierzchniach, na przykład na ubraniach. Dzięki temu są łatwo przenoszone i pojawiają się w miejscach, w których zwierząt nigdy nie było. Często osoby uczulone mają objawy, mimo że nawet nie dotykały psa czy kota. Alergeny zwierząt mogą utrzymywać się w pomieszczeniach nawet przez kilka miesięcy i wciąż mogą powodować objawy.

Kiedy iść do lekarza

W wypadku podejrzenia alergii powinno się zgłosić do lekarza rodzinnego, który wystawi skierowanie do alergologa. Koniecznie trzeba się udać do lekarza, gdy objawy zakłócają sen, uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności lub negatywnie wpływają na wyniki w pracy lub szkole. Lekarz rozpoznaje alergiczny nieżyt nosa na podstawie objawów i szczegółowego wywiadu. Zadaje pytania o występowanie alergii w rodzinie, okoliczności nasilania się objawów, czy występują w określonych porach roku, czy po kontakcie z określonymi alergenami. Rozpoznanie potwierdzają testy skórne z alergenami wziewnymi, a w wybranych przypadkach także oznaczenie miana swoistych IgE.

Bardzo ważne jest odróżnienie alergicznego nieżytu nosa od przeziębienia czy bakteryjnego zapalenia zatok, żeby uniknąć niepotrzebnej i bezsensownej antybiotykoterapii u osoby bez infekcji bakteryjnej.

Leczenie alergicznego nieżytu nosa

Najważniejsze jest unikanie alergenów wywołujących objawy. Leczenie alergicznego nieżytu nosa ma na celu łagodzenie lub całkowite wyeliminowanie symptomów. Jeżeli mają one charakter okresowy, leki przyjmuje się podczas trwania objawów. Jeśli zaś dolegliwości utrzymują się stale terapię należy kontynuować przez cały rok.

Doraźnie można złagodzić dolegliwości symptomy, przyjmując dostępne bez recepty leki przeciwhistaminowe oraz krople do nosa i oczu. Trzeba jednak pamiętać, by donosowych leków obkurczających naczynia krwionośne (można je kupić bez recepty) nie używać dłużej niż przez 3-5 dni. Środki te są dostępne bez recepty, a Dłuższe używanie ich stosowanie może prowadzić do polekowego zapalenia błony śluzowej nosa, a w skrajnych przypadkach nawet do jej nieodwracalnego uszkodzenia. tego typu środków może nasilać objawy.

Ulgę przynosi także regularne płukanie przewodów nosowych solą fizjologiczną lub roztworem soli kuchennej z odrobiną sody oczyszczonej. Ten drobny zabieg pozwala na wypłukanie alergenów, usunięcie zaschniętego śluzu i rozrzedzenie wydzieliny spływającej z zatok do nosogardła. Solą fizjologiczną można także przemywać oczy.

Jeśli objawy nie ustępują po stosowaniu tych środków, trzeba należy skontaktować się z lekarzem, który przepisze mocniejsze środki. który może dobierze odpowiednie leczenie.

W wypadku kataru siennego dobre rezultaty osiąga się dzięki immunoterapii, czyli odczulaniu. Jest to jedyna terapia lecząca przyczynę alergii. Jeśli ustali się alergeny pyłku, Po ustaleniu alergenu, na który pacjent jest uczulony, podaje mu się podskórnie lub podjęzykowo małe dawki tego alergenu, stopniowo je zwiększając. Dawki stopniowo się zwiększa, całe leczenie trwa zwykle od 3 do 5 lat. U większości chorych immunoterapia zmniejsza objawy kataru siennego i może zapobiec rozwojowi astmy oskrzelowej.

Alergiczny nieżyt nosa po wielu latach u części chorych mija samoistnie lub jego daje łagodniejsze objawy zmniejszają się. Częściej zdarza się to w wypadku kataru siennego.

Możliwe powikłania alergicznego nieżytu nosa

W niektórych przypadkach nieleczony alergiczny nieżyt nosa może wywoływać powikłania, takie jak:

• polipy w przewodach nosowych i zatokach,
• nawracające zapalenia zatok,
• infekcje ucha środkowego,
• rozwój astmy oskrzelowej.

.