Atopowe zapalenie skóry jest najczęstszą chorobą alergiczną skóry. Powoduje, że skóra staje się swędząca, sucha, popękana i podrażniona. Najczęściej dotyka małych dzieci, ale chorują na nie także dorośli. Może prowadzić do nieprzespanych nocy i trudności z koncentracją w szkole lub w pracy. Sprawdź, jakie są objawy, przyczyny i leczenie AZS .
Atopowe zapalenie skóry (AZS), nazywane też wypryskiem atopowym, a dawniej egzemą, jest to stan zapalny skóry, który powstaje w wyniku kontaktu z uczulającymi alergenami.
Choroba zwykle rozwija się w pierwszym roku życia dzieci, ale również zapadają na nią osoby dorosłe. Na wyprysk atopowy choruje 5-20% dzieci, głównie do 5. roku życia, i 1-3% osób dorosłych. U ok. 40% dzieci choroba ustępuje z wiekiem. Zwykle jest to choroba przewlekła, u chorych występują okresy, w których objawy są mniej zauważalne, a także okresy zaostrzeń, w których dolegliwości stają się cięższe.
Osoby z łagodnym AZS mogą mieć tylko niewielkie obszary suchej skóry, które czasami swędzą. W cięższych przypadkach wyprysk atopowy może powodować rozległy stan zapalny skóry na całym ciele i ciągłe swędzenie.
Drapanie może zakłócić sen, spowodować krwawienie skóry i wtórne infekcje. Często rozwija się cykl swędzenia i regularnego drapania. Może to prowadzić do nieprzespanych nocy i trudności z koncentracją w szkole lub w pracy.
Objawy wyprysku atopowego
Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są swędzenie, zaczerwienienie i suchość oraz łuszczenie się skóry. Mogą pojawić się swędzące grudki lub pęcherzyki, z których często powstają sączące się ranki. Z czasem skóra staje się bardzo sucha, pogrubiała, łuszcząca się, z wyraźnymi bruzdami i skłonnością do bolesnych pękań.
Zmiany najczęściej lokalizują się na wewnętrznej stronie dłoni, nadgarstków i łokci, na palcach, na kolanach, na twarzy i szyi, ale mogą też obejmować całe ciało. U małych dzieci najczęściej występują na policzkach, czole i owłosionej skórze głowy.
AZS często towarzyszą inne choroby alergiczne, jak katar sienny czy astma.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Przyczyny wyprysku atopowego są genetyczne. Częściej na AZS chorują mieszkańcy miast i krajów wysoko rozwiniętych. Nieco częściej także choroba ta dotyka kobiet niż mężczyzn.
Skóra osób obciążonych AZS ma uszkodzone własności ochronne. Pod wpływem substancji drażniących, jak mydło czy proszki do prania, a także alergenów wziewnych, kontaktowych czy pokarmowych traci tzw. płaszcz lipidowy i przestaje być barierą dla drobnoustrojów, alergenów i innych czynników.
Atopowe zapalenie skóry dwukrotnie częściej występuje u dzieci, których oboje rodzice cierpią na alergię. Jeżeli jedno z rodziców ma AZS, ryzyko wystąpienia tej choroby u dziecka wynosi 30%. Natomiast jeśli obydwoje rodzice mają atopowe zapalenie skóry, ryzyko zachorowania przez dziecko wzrasta do 70%.
Co może wywołać objawy AZS
Do typowych czynników wyzwalających objawy wyprysku alergicznego należą:
- substancje drażniące – przede wszystkim mydła i detergenty, na przykład szampony, płyny do kąpieli, żele pod prysznic, proszki do prania, płyny do mycia naczyń,
- czynniki środowiskowe lub alergeny – takie jak zimna i sucha pogoda, wilgoć, klimatyzacja, suche powietrze w czasie sezonu grzewczego, roztocza kurzu domowego, alergeny zwierzęce, pyłki i pleśnie,
- alergie pokarmowe – takie jak alergie na mleko krowie, jajka, orzeszki ziemne, czekoladę, truskawki, soję lub białko pszenicy,
- niektóre materiały ubrań noszonych bezpośrednio na skórze – takie jak wełna i tkaniny syntetyczne
- stres,
- zmiany hormonalne – u kobiet objawy nasilają się przed miesiączką lub w czasie ciąży
- infekcje skóry.
Leczenie
Leczenie atopowego zapalenia skóry powinno być prowadzone przez lekarza dermatologa lub alergologa. AZS często znacząco utrudnia codzienne życie. Terapia ma na celu złagodzenie lub ustąpienie objawów. U blisko 40% dzieci objawy naturalnie ustępują wraz z wiekiem, lecz u pozostałych wracają w wieku późniejszym. Jest to choroba przewlekła, często trwająca przez całe życie, z okresami bez objawów i z nawrotami.
Główne metody leczenia wyprysku atopowego to:
- emolienty, czyli środki nawilżające, stosowane codziennie, aby zapobiec wysuszaniu skóry,
- glikokortykosteroidy (przepisane przez lekarza) stosowane miejscowo podczas zaostrzeń w postaci kremów i maści w celu zmniejszenia obrzęku i zaczerwienienia,
- leki przeciwhistaminowe na silny świąd.
Jak unikać nasilenia objawów
- Starać się nie drapać swędzących miejsc, żeby nie uszkadzać skóry. Aby złagodzić swędzenie, można delikatnie poklepywać lub uciskać skórę. Pomóc mogą okłady z wilgotnej gazy. Warto też mieć zawsze krótkie paznokcie.
- Unikać noszenia ubrań z tkanin, które podrażniają skórę. Najlepiej nosić miękką, cienką odzież z materiałów naturalnych takich jak bawełna.
- Nie używać mydeł lub detergentów, które działają drażniąco lub wysuszająco na skórę. W aptekach są specjalne preparaty do mycia z emolientami.
- Unikać wyzwalaczy, które wywołują objawy AZS.
- Prace domowe, typu zmywanie naczyń, wykonywać w rękawiczkach.
- Unikac stresów.
Możliwe powikłania atopowego zapalenia skóry
- Bakteryjne i wirusowe infekcje skóry
U chorych na AZS często występują sączące się ranki, pęknięcia skóry, a także uszkodzenia w wyniku drapania, istnieje ryzyko zakażenia bakteriami lub wirusami. W razie podejrzenia zakażenia, trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza. - Skutki psychologiczne
Wyprysk atopowy może wpływać także na psychikę chorego. Zdarza się, ze chorzy tracą pewność siebie, stają się wycofani i mają negatywne nastawienie do swojego wyglądu. Dzieci w wieku przedszkolnym z AZS mogą częściej mieć problemy behawioralne, takie jak nadpobudliwość, natomiast dzieci w wieku szkolnym mogą doświadczać dokuczania ze strony rówieśników. - Problemy ze snem
Problemy ze snem są powszechne wśród osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry. Brak snu z kolei może wpływać na nastrój i zachowanie, a także utrudniać koncentrację w szkole lub w pracy.
Co warto wiedzieć o atopowym zapaleniu skóry
Czy atopowe zapalenie skóry może pojawić się u osób dorosłych, mimo że nie chorowali w dzieciństwie na AZS?
Tak, zdarza się, że atopowe zapalenia skóry dotyka osób dorosłych. Około 1-3% osób dorosłych zapada na AZS.
Czy można całkowicie wyleczyć atopowe zapalenie skóry?
Leczenie AZS polega na łagodzeniu lub usuwaniu objawów. Jednak u 40% dzieci choroba samoistnie ustępuje i nie wraca w późniejszym życiu.
Czy dziecko będzie chorowało na atopowe zapalenie skóry, jeśli na AZS cierpi matka?
Jeśli jedno z rodziców cierpi na atopowe zapalenie skóry, ryzyko wystąpienia choroby u dziecka wynosi 30%. Jeśli obydwoje rodzice cierpią na AZS, ryzyko to wzrasta do 70%.