Zgaga to piekący ból w klatce piersiowej tuż za mostkiem, często określany też jako „palenie w przełyku”. Dolegliwości często nasilają się po jedzeniu, wieczorem, w pozycji leżącej lub pochylonej. Na zgagę cierpi co trzecia dorosła osoba. Jak sobie z nią radzić? Kiedy udać się do lekarza?
Sporadyczne występowanie zgagi nie jest powodem do niepokoju. Można sobie z nią poradzić, zmieniając nieco dietę i stosując leki dostępne bez recepty. Zgaga, która występuje częściej lub przeszkadza w codziennym życiu, może być objawem poważniejszego stanu i wymaga porady lekarza.
Co to jest zgaga
Zgaga to palący ból w klatce piersiowej, występujący zwykle po obfitym, tłustym posiłku, nasilający się podczas pochylania tułowia i w pozycji leżącej. Towarzyszyć jej może gorzki lub kwaśny smak w ustach.
Objaw ten jest efektem cofania się soku żołądkowego i pokarmu z żołądka do przełyku. Kwas solny zawarty w treści żołądkowej drażni śluzówkę przełyku, wywołując opisane wyżej dolegliwości.
Co może wywoływać zgagę
- pikantne, tłuste lub smażone potrawy,
- cytrusy i soki z cytrusów,
- pomidory i przetwory pomidorowe, jak soki czy keczup,
- cebula,
- mięta pieprzowa,
- orzeszki ziemne
- czekolada,
- alkohol,
- napoje gazowane,
- kawa, herbata lub inne napoje zawierające kofeinę,
- obfite posiłki,
- nadwaga,
- ciąża.
Zgaga czy zawał
Ponieważ zgaga objawia się palącym bólem w klatce piersiowej tuż za mostkiem, czasami jest mylona z objawami niedokrwienia serca. Choroba wieńcowa najczęściej daje dolegliwości podczas wysiłku, w stresie emocjonalnym lub po wyjściu na zimne powietrze, ból ustępuje w spoczynku i nie jest zależny od pozycji ciała. Zgaga natomiast jest zwykle związana z posiłkiem, nasila się przy pochylaniu tułowia i podczas parcia.
Silny ból lub ucisk w klatce piersiowej promieniujący do żuchwy lub ramienia, niekiedy z towarzyszącą dusznością, może być objawem zawału serca. Nie wolno go lekceważyć i należy niezwłocznie wezwać pogotowie.
Zgaga a choroba refluksowa
Zgaga jest zazwyczaj objawem choroby refluksowej, inaczej refluksu żołądkowo-przełykowego. Jest to schorzenie polegające na uszkodzeniu błony śluzowej przełyku przez cofającą się z żołądka kwaśną treść pokarmową z powodu niesprawności zwieracza dolnego przełyku. Choroba ta może poważnie okaleczać przełyk, niekiedy doprowadzając do stanu przedrakowego zwanego przełykiem Barretta. Leczenie choroby refluksowej może wymagać leków na receptę, a w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.
Kiedy do lekarza
Porady lekarskiej powinno się zasięgnąć, gdy:
- zgaga pojawia się częściej niż dwa razy w tygodniu,
- pojawiają się trudności z przełykaniem,
- występują uporczywe nudności lub wymioty,
- objawy utrzymują się mimo stosowania leków dostępnych bez recepty,
- występuje utrata wagi z powodu słabego apetytu lub trudności w jedzeniu.
Jakie badania
Aby ustalić, czy zgaga jest objawem choroby refluksowej, w niektórych przypadkach są konieczne badania uzupełniające, takie jak:
- 24-godzinna ambulatoryjna pH-metria z pomiarem impedancji – pozwala na wykrycie refluksu i pomiar pH zarzucanej treści; obecnie badanie to stanowi złoty standard diagnostyczny,
- endoskopia przełyku i żołądka, z możliwością biopsji zmian podejrzanych – pozwala ocenić nasilenie zmian w przełyku i stwierdzić obecność nieprawidłowości anatomicznych, np. przepukliny rozworu przełykowego,
- manometria przełyku – pozwala wykazać zmniejszenie ciśnienia lub przedłużenie relaksacji dolnego zwieracza przełyku,
- RTG z podaniem środka cieniującego – obrazuje kształt przełyku, co pozwala ujawnić nieprawidłowości anatomiczne będące przyczyną lub konsekwencją refluksu (np. zwężenie przełyku).
Domowe sposoby na złagodzenie zgagi
- Utrzymuj prawidłową wagę. Otyłość powoduje ucisk i podniesienie żołądka, wywołując cofanie się kwaśnej treści do przełyku.
- Unikaj palenia tytoniu i picia alkoholu.
- Unikaj obcisłych ubrań, które uciskają brzuch.
- Staraj się sypiać z uniesionym wezgłowiem lub na lewym boku.
- Nie spożywaj pokarmów, które powodują zgagę.
- Unikaj dużych porcji. Staraj się jadać wiele małych posiłków w ciągu dnia.
- Nie jadaj przed pójściem spać,
- Po posiłku unikaj pozycji leżącej przez co najmniej przez trzy godziny.
Leczenie zgagi
W aptekach dostępne bez recepty są leki, które mogą przeciwdziałać zgadze. Podstawą leczenia są leki hamujące wydzielanie kwasu solnego, spośród których najskuteczniejsze są inhibitory pompy protonowej (np. pantoprazol). W razie ich nieskuteczności do terapii można dołączyć leki zobojętniające kwas solny (tzw. alkalia), czyli związki magnezu i glinu dostępne w postaci mleczka lub tabletek do ssania. Uzupełnieniem leczenia mogą być środki prokinetyczne, które pobudzają perystaltykę i przyspieszają opróżnianie żołądka (np. itopryd)- są one jednak dostępne jedynie na receptę.
Co warto wiedzieć o zgadze
Dlaczego zgaga pojawia się w ciąży?
W początkowym okresie ciąży zgagę wywołują zmiany hormonalne. W II-III trymestrze powiększająca się macica uciska na żołądek, wypychając z niego treść pokarmową do przełyku i wywołując zgagę.
Czy jeśli zgaga pojawia się sporadycznie, nie powodując innych objawów, trzeba iść do lekarza?
Przy sporadycznym występowaniu zgagi wizyta u lekarza nie jest konieczna. Można sobie z nią poradzić, zmieniając nieco dietę i stosując leki dostępne bez recepty.
Jak odróżnić zgagę od zawału serca?
Objawy związane z chorobą wieńcową występują podczas wysiłku lub lub silnych emocji ora po wyjściu na zimne powietrze, nie są zależne od pozycji ciała, zgaga natomiast jest zwykle związana z posiłkiem albo ze schylaniem się. Jeśli są wątpliwości, lepiej szybko wezwać lekarza.