Prawidłowe stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej pobranej na czczo wynosi od 70 do 99 mg/dl. Dowiedz się, kiedy i jak bada się poziom cukru we krwi i dlaczego regularne badanie poziomu glikemii jest takie ważne.
Spis treści
Poziom cukru (lub inaczej glukozy) we krwi, czyli glikemii, wykonuje się najczęściej w celu zdiagnozowania lub monitorowania cukrzycy. Osoby zdrowe powinny kontrolować poziom cukru podczas rutynowych badań, najlepiej raz w roku.
Dlaczego badanie poziomu cukru we krwi jest ważne?
Niemal co dziesiąty dorosły Polak ma zdiagnozowaną cukrzycę. Wg raportu NFZ opublikowanego w 2019 roku w ciągu pięciu lat – od 2013 do 2018 roku – liczba zdiagnozowanych dorosłych chorych na cukrzycę typu 2 wzrosła o 13,7% – do 2,86 mln osób. Wśród chorych przeważają osoby w wieku powyżej 55 lat. Rozwojowi cukrzycy typu 2 sprzyjają otyłość, zwłaszcza brzuszna, i niska aktywność fizyczna.
Regularne badanie poziomu glukozy we krwi pozwala na wczesne wykrycie cukrzycy, a także na kontrolę poprawności leczenia, co zapobiega rozwojowi choroby i wystąpienia groźnych powikłań, takich jak retinopatia cukrzycowa, niewydolność nerek, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu. W 2018 r. przeprowadzono w Polsce 8,7 tys. amputacji stopy lub części nogi z powodu powikłań związanych z cukrzycą. Co ważne, wg danych NFZ, 37% pacjentów w roku poprzedzającym amputację nie miało udzielonego żadnego świadczenia medycznego z powodu cukrzycy, czyli albo osoby te się nie badały i wcześniej nie zdiagnozowano u nich cukrzycy, albo się nie leczyły.
Jak się bada stężenie cukru we krwi
W dni poprzedzające każde badanie stężenia glukozy we krwi pacjent powinien stosować swoją normalną, codzienną dietę, ze zwykłą zawartością węglowodanów – jeżeli w przeddzień badania zje np. dużą ilość słodyczy, mimo że normalnie tego nie robi – wynik może być zawyżony. Pacjent powinien wypoczęty, po przespanej nocy i mieć pobieraną krew w pozycji siedzącej lub leżącej po 15-minutowym odpoczynku, ponieważ wysiłek fizyczny i stres obniżają poziom cukru we krwi i wynik badania mógłby być niemiarodajny.
Badanie glikemii na czczo
Badanie to przeprowadza się z osocza krwi pobranej z żyły łokciowej na czczo, 8-14 godzin po spożyciu ostatniego posiłku, ale przed pobraniem krwi do analizy można pić wodę. Wynik badania najczęściej otrzymuje się następnego dnia. Sprawdź w poniższej tabeli, jak klasyfikowane są wyniki badania poziomu glukozy z osocza krwi żylnej na czczo.
Tabela interpretacji wyników badania poziomu glukozy w osoczu z krwi żylnej na czczo
| Stężenie glukozy w osoczu z krwi żylnej na czczo | Interpretacja wyniku |
|---|---|
| 70–99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) | prawidłowy poziom glukozy na czczo |
| 100–125 mg/dl (5,6 do 6,9 mmol/l) | nieprawidłowy poziom glukozy na czczo (stan przedcukrzycowy) |
| 126 mg/dl (7,0 mmol/l) lub więcej | jeżeli wynik przekroczy tę wartość w dwóch badaniach przeprowadzonych w dwóch różnych dniach, to diagnozuje się cukrzycę |
Jeśli poziom cukru w osoczu krwi żylnej jest niższy niż 70 mg/dl, mamy do czynienia z niedocukrzeniem, czyli hipoglikemią.
Jeśli stężenie cukru we krwi przekracza 99 mg/dl, możemy mówić o hiperglikemii.
Jeżeli otrzymany wynik przekracza 100 mg/dl, to powinno się przeprowadzić doustny test tolerancji glukozy (OGTT).
Doustny test tolerancji glukozy
Badanie to przeprowadza się z osocza krwi pobranej z żyły łokciowej na czczo, 8-14 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Przed pobraniem krwi do analizy można tylko pić wodę. Badanie trwa ponad dwie godziny:
- najpierw pobiera się pierwszą próbkę krwi na czczo,
- następnie w ciągu 5 minut pacjent wypija roztwór glukozy (75 g glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody),
- po wypiciu roztworu glukozy pacjent przez 120 minut pozostaje w pozycji siedzącej. W tym czasie nie wolno nic pić ani jeść, spacerować, podejmować żadnego wysiłku fizycznego ani palić tytoniu,
- po 2 godzinach pobierana jest druga próbka krwi.
Tabela interpretacji wyników badania poziomu glukozy w osoczu w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT)
| Stężenie glukozy w osoczu z krwi żylnej w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy | Interpretacja wyniku |
|---|---|
| poniżej 140 mg/dl (poniżej 7,8 mmol/l) | prawidłowa tolerancja glukozy |
| 140-199 mg/dl (7,8-11,1 mmol/l) | nieprawidłowa tolerancja glukozy (stan przedcukrzycowy) |
| powyżej 199 mg/dl (powyżej 11,1 mmol/l) | diagnozowana jest cukrzyca |
Osoby, u których wyniki badań wskazały na stan przedcukrzycowy, powinny być pod opieką lekarza rodzinnego, a także co roku powtarzać badanie OGTT.
Osoby, u których stwierdzono cukrzycę, powinny jak najszybciej podjąć leczenie pod kierunkiem diabetologa.
Badanie glikemii przygodnej
Próbkę krwi do badania stężenia glukozy w osoczu krwi pobiera się w badaniu glikemii przygodnej o dowolnej porze. To badanie jest niezależne od czasu, który upłynął od ostatniego posiłku. Cukrzycę na podstawie badania glikemii przygodnej diagnozuje się, gdy:
- poziom glukozy we krwi w badaniu glikemii przygodnej jest wyższy niż 200 mg/dl (11,1mml/l) i jednocześnie występują objawy hiperglikemii, takie jak wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie, utrata wagi ciała, lub
- poziom glukozy we krwi w badaniu glikemii przygodnej jest wyższy niż 200 mg/dl (11,1mml/l) bez objawów hiperglikemii i i jednokrotny wynik badania (przeprowadzonego innego dnia) glikemii na czczo wyższy niż (126 mg/dl (7,0 mmol/l ).
Badanie krwi włośniczkowej (z palca)
Stężenie glukozy we krwi pobieranej z palca do badania glukometrem jest na czczo średnio o 5% większe niż we krwi żylnej. Po posiłku ta różnica zwiększa się do 10–15%.
Stężenie glukozy w pełnej krwi jest o 10–15% mniejsze od stężenia w osoczu.
Badając krew glukometrem, trzeba sprawdzić, jak jest skalibrowany glukometr – czy podaje stężenie glukozy w osoczu czy w krwi pełnej. Często glukometry starego typu podają poziom glukozy we krwi pełnej. Wówczas, aby móc porównać wynik z poziomem krwi w osoczu, należy go pomnożyć przez współczynnik 1,12.
Przeczytaj też:
Morfologia krwi – co to za badanie, jakie są normy?
Kwas moczowy – badanie krwi – norma
Badanie CRP. Kiedy się je wykonuje?
Hormony tarczycy: tyroksyna i trójjodotyronina
Poziom cukru we krwi. Jak czytać wyniki?
Limfocyty – rola w organizmie i odstępstwa od normy
Hematokryt niski i wysoki. Jak odczytać wynik badania?
Co warto wiedzieć o badaniu poziomu cukru we krwi
Co to jest glikemia?
Glikemia to stężenie glukozy we krwi.
Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo?
Prawidłowy poziom cukru w osoczu krwi żylnej na czczo wynosi 70–99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l).
Czy stężenie glukozy we krwi pobieranej z palca jest takie samo jak we krwi żylne?
Stężenie glukozy we krwi pobieranej z palca jest na czczo średnio o 5% większe niż we krwi żylnej. Po posiłku ta różnica zwiększa się do 10–15%.
