Kamica nerkowa jest to choroba, która powstaje na skutek tworzenia się w drogach moczowych złogów substancji chemicznych zawartych w moczu. Wytrącają się one, gdy ich stężenie jest zbyt duże, by mogły się rozpuścić.
Spis treści
Jak często występuje kamica nerkowa
Kamica nerkowa jest chorobą dość częstą. Jej objawy w postaci napadu kolki nerkowej występują przynajmniej raz w życiu u około 10% mężczyzn i 5% kobiet. Pierwszy napad kolki nerkowej zwykle pojawia się między 20. a 40. rokiem życia. Kamica nerkowa najczęściej występuje u mężczyzn w wieku 40-50 lat, a u kobiet w wieku 50-70 lat. Po pierwszym napadzie kolki nerkowej u połowy chorych w ciągu 5-10 lat wystąpią kolejne napady. U niektórych chorych kamica nerkowa utrzymuje się przez kilkadziesiąt lat i w tym czasie chorzy wielokrotnie wydalają kamienie lub są poddawani zabiegom urologicznym.
Kamienie nerkowe zwykle znajdują się w nerkach lub w moczowodzie, przewodzie łączącym nerki z pęcherzem. Mogą być bardzo bolesne i jeśli nie są leczone, mogą prowadzić do infekcji nerek lub nieprawidłowej pracy nerek.
Objawy kamicy nerkowej
Osoby, które mają bardzo małe kamienie nerkowe, mogą ich w ogóle nie zauważyć. Zwykle wydalają je z moczem bez żadnego dyskomfortu.
- Typowym objawem jest kolka nerkowa, która występuje, gdy złóg przeciska się przez wąskie światło moczowodu:
- ból w okolicy lędźwiowej, promieniuje do spojenia łonowego, zewnętrznych narządów płciowych i wewnętrznej powierzchni ud,
- ból w podbrzuszu, jeśli jest zablokowana cewka moczowa.
- Bólowi mogą towarzyszyć:
- nudności i wymioty,
- parcie na mocz
- częste oddawanie moczu w małych ilościach
- dreszcze i gorączka, jeśli jednocześnie występuje zakażenie układu moczowego,
- spadek ciśnienia krwi (hipotensja),
- omdlenie (przy bardzo silnym bólu),
- niekiedy krwiomocz,
- bolesność okolicy nerki po stronie kolki,
- wzmożone napięcie mięśni po stronie kolki.
Dolegliwości bólowe ustępują po odblokowaniu przepływu moczu. Zwykle złóg przemieszcza się do pęcherza moczowego i następuje jego samoistne wydalenie z moczem.
Zakażenie układu moczowego
Kamień nerkowy, który blokuje moczowód łączący nerkę z pęcherzem, może spowodować zakażenie układu moczowego. Dzieje się tak, ponieważ produkty przemiany materii nie są w stanie przejść przez tę blokadę, co może powodować namnażanie się bakterii. W takim przypadku mogą się również pojawić:
- wysoka temperatura,
- dreszcze,
- uczucie osłabienia lub zmęczenia,
- biegunka,
- mętny mocz o brzydkim zapachu.
Kiedy do lekarza
Do lekarza należy się zgłosić się w następujących przypadkach:
- gdy dolegliwości tego typu występują po raz pierwszy w życiu. Lekarz ustali wówczas ich przyczynę, ale może też zdecydować o niezwłocznym skierowaniu do specjalisty lub do szpitala,
- gdy dolegliwości są inne lub bardziej nasilone niż w przeszłości oraz gdy nie ustępują w krótkim czasie.
Niezwłocznie należy skontaktować się z lekarzem, jeżeli jednocześnie występują takie objawy, jak:
- gorączka,
- czerwona barwa moczu (krwiomocz),
- zmniejszenie ilości oddawanego moczu,
- jakiekolwiek inne niepokojące dolegliwości.
Osoby z już rozpoznaną kamicą nerkową, u których typowe dolegliwości występowały w przeszłości i ustępowały w ciągu paru dni, często wraz z wydaleniem drobnego kamienia, i u których nie występują inne, zwłaszcza przewlekłe, choroby mogą:
- przyjmować polecone wcześniej przez lekarza dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i rozkurczowe,
- pić ok. 3-4 litrów płynów.
Nie wolno podejmować próby samodzielnego leczenia objawów kolki nerkowej u dzieci i kobiet w ciąży.
Przyczyny kamicy nerkowej
- nagromadzenie się pewnych substancji chemicznych w organizmie, których stężenie jest zbyt duże, by mogły się rozpuścić. Tworzą się z nich kryształki, początkowo drobne, potocznie nazywane piaskiem w nerkach, które z czasem łączą się w coraz większe złogi, czyli kamienie moczowe. U prawie 80% chorych są one zbudowane ze szczawianu lub fosforanu wapnia, rzadziej z kwasu moczowego, fosforanu magnezowo-amonowego, tzw. struwitu (głównie u osób z przewlekłym zakażeniem nerek), bardzo rzadko z cystyny.
Do rozwoju kamicy nerkowej może dojść także, gdy
- mocz nie odpływa prawidłowo z obu lub jednej nerki, np. z powodu przerostu gruczołu krokowego,
- w moczu jest zbyt mało substancji, które hamują tworzenie się złogów (np. cytrynianów, magnezu)
- występuje inna choroba lub nieprawidłowość, która sprzyja kamicy nerkowej, np.: nadczynność przytarczyc, choroba Leśniowskiego i Crohna lub operacje jelita cienkiego,
- przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy D lub preparatów wapnia, albo bardzo dużych dawek witaminy C,
- picie zbyt małej ilości wody i innych płynów.
Kto jest szczególnie narażony na nawracającą kamicę nerkową
Na nawracającą kamicę nerkową najczęściej chorują osoby, które:
- stosują dietę wysokobiałkową i ubogą w błonnik,
- są nieaktywne lub przykute do łóżka,
- mają rodzinną historię kamieni nerkowych,
- miały już wcześniej kilka infekcji nerek lub dróg moczowych,
- wcześniej miały już kamień nerkowy, szczególnie przed 25. rokiem życia,
- przyjmują leki, które mogą zwiększać ryzyko nawracających kamieni nerkowych. Należą do nich:
- aspiryna,
- leki zobojętniające sok żołądkowy,
- diuretyki (stosowane w celu zmniejszenia gromadzenia się płynów),
- niektóre antybiotyki,
- niektóre leki przeciwretrowirusowe (stosowane w leczeniu HIV),
- niektóre leki przeciwpadaczkowe.
Zapobieganie kamieniom nerkowym
- codzienne picie dużej ilości wody, ok. 3-5 litrów, uzupełnianie płynów, gdy wzrasta zapotrzebowanie, np. przy wysokiej temperaturze otoczenia, podczas aktywności fizycznej czy w gorączce,
- unikanie napojów gazowanych,
- ograniczanie spożycia soli,
- zwiększenie ilości warzyw i owoców w diecie,
- ograniczenie spożywania produktów mięsnych,
- leczenie przewlekłych zakażeń układu moczowego lub utrudnionego odpływu moczu, jeśli się pojawią, ponieważ stany te sprzyjają tworzeniu się kamieni moczowych.
Osoby, u których stwierdzono kamicę nerkową, powinny dokładnie stosować się do zaleceń lekarza, który może przepisać leki zapobiegające powstawaniu kamieni. Zwykle leki te należy stosować latami, nawet do końca życia. Jeśli skład kamieni został zbadany, należy przestrzegać diety zaleconej przez lekarza i unikać spożywania produktów sprzyjających ich powstawaniu.
Przeczytaj też:
Co warto wiedzieć o kamicy nerkowej
Czy można chorować na kamicę nerkową i nie odczuwać objawów?
Tak, bardzo małe kamienie nerkowe mogą być wydalane z moczem bez żadnego dyskomfortu. Chory może ich ich w ogóle nie zauważyć.
Co to jest kolka nerkowa?
Kolka nerkowa jest typowym objawem kamicy nerkowej. Występuje, gdy złóg przeciska się przez wąskie światło moczowodu.
Jakie substancje chemiczne najczęściej tworzą kamienie nerkowe?
U prawie 80% chorych kamienie nerkowe są zbudowane ze szczawianu lub fosforanu wapnia.
