Czesław Niemen: mógł być popularniejszy od Toma Jonesa?

W ten weekend bohaterem programu „Aleja Sław Radia Pogoda” będzie artysta wyjątkowy, uważany za jednego z największych twórców polskiej muzyki i popkultury XX wieku, wyprzedzający swój czas, multiinstrumentalistą, muzyk , kompozytor, ale także artysta – grafik, poeta, wrażliwa dusza – Czesław Niemen, a właściwie Czesław Niemen- Wydrzycki.

Czesław Niemen: muzykę miał we krwi

Przyszedł na świat, jako Czesław Juliusz Wydrzycki. Urodził się w Starych Wasiliszkach, niedaleko Grodna, 16 lutego 1939 roku na ziemiach leżących wtedy na terytorium Polski. Ale potem przyszła wojna… po okupacji niemieckiej, przyszła sowiecka .Po wojnie był to teren Republiki Białoruskiej i ZSRR…Niemen-Wydrzycki mieszkał tam do 19 roku życia.

Cała rodzina Czesława była bardzo muzykalna. Ojciec Antoni, złota rączka, podobno umiał naprawić wszystko, żołnierz Armii Krajowej, był jednocześnie muzykalny, potrafił nastroić fortepian czy organy. Mama Anna śpiewała w parafialnym kościele. A sam Czesław już wieku 10 lat występował u boku mamy i siostry w polskim kościele. Jego ojciec zwykł mawiać, że “rośnie mu nowy Kiepura”. W domu instrumentów nie brakowało – stał tam fortepian i patefon, stale rozbrzmiewała muzyka.

Czesław Niemen: Kim była jego pierwsza miłość?

Zanim Polska usłyszała o Czesławie Niemenie, zanim pokochali go widzowie i słuchacze, muzyk miał już żonę i dziecko. Ożenił się w wieku 19 lat, ślub cywilny wziął w maju 1958 roku, a jego wybranką była Maria Klauzunik – lokalna piękność. „Maruszkę” (jak ją nazywał) urzekł swoim śpiewaniem oraz grą na harmoszce i gitarze. Serce dziewczyny ostatecznie zdobył, malując jej portret. Ślub był na szybko i nastąpił na kilka godzin przed wyjazdem rodziny Niemena do Polski. A żona Niemena została na Białorusi… Dopiero po roku, kiedy Czesław zamieszkał na stałe w Gdańsku Maria przyjechała do męża, para wzięła ślub kościelny, a rok później przyszła na świat ich córka Maria. Czesław zdecydował się pójść do szkoły muzycznej w Gdańsku. Dorabiał w różnego rodzaju klubach, wykonując przy akompaniamencie gitary najpopularniejsze piosenki.

„Dziwny jest ten świat” miał swoją kontynuację?

W 1999 roku, w ostatnim wywiadzie dla Radia Czesław Niemen mówił:

Wszystko wokół mnie jest takie niepojęte, nie można tego nie dostrzec. To jest coś, co wyzwala zachwyt. Pracuję nad taką piosenką, która będzie miała tytuł „Piękny jest ten świat”, ale to nie będzie szlagier. Będzie to tylko określenie w sposób lapidarny, tak jak w tym dziwnym świecie napisałem, że człowiek nie odkrył świata, nie odkrył jeszcze jego piękna, dlatego bezmyślnie postępuje. To jest takie przesłanie

Czesław Niemen i Ada Rusowicz: jak wyglądała ich relacja?

Życie Czesława Niemena, zwłaszcza w latach 60-tych wypełniała tylko muzyka i choć był żonaty,a z żoną Marią rozwiódł się oficjalnie w 1971 roku to para już wiele lat wcześniej nie tworzyła ze sobą związku. W latach 60-tych w czasach Niebiesko-Czarnych w sercu Niemena zagościła Ada Rusowicz. Kiedy dowiedziała się, że Czesław Niemen szuka dziewcząt do chórku do zespołu Niebiesko-Czarni zgłosiła się na przesłuchanie. Miała 19 lat, Niemen był o 5 lat od niej starszy. Wyróżniał się wyglądem, zawsze nosił ekstrawaganckie stroje: oryginalne kapelusze, kolorowe koszule w kwiaty, marynarki ozdobione haftami, które sam wyszywał. Adzie podobał się ten styl. Poza tym oboje mieli kresowe pochodzenie i podobną wrażliwość. Ada urodziła się w Wilnie, Czesław w Starych Wasiliszkach na Białorusi. Zaiskrzyło między nimi. Piosenkarka początkowo broniła się przed uczuciem, wiedziała, że Czesław nie jest wolny. Niemen wyjaśnił jej, że małżeństwo się rozsypało, nie mieszkali razem. Ada została w zespole, razem koncertowali, podróżowali. ”Czesiek pisał dla niej piosenki miłosne, a ona je śpiewała wpatrzona w niego. To było sympatyczne i takie zwyczajne” – wspominał krytyk muzyczny, Marek Gaszyński.

Jednak kiedy Czesław postanowił odejść z Niebiesko-Czarnych i iść własną drogą – założył zespół Akwarele. Ich kontakty zaczęły się rozluźniać. Podobno Dochodziło do kłótni, nie potrafili uratować uczucia. W grudniu 1967 roku oboje mieli być świadkami na ślubie Krzysztofa Klenczona w Gdańsku. Niemen się z nim od lat przyjaźnił. Trzy dni przed ceremonią zadzwonił, że go niestety nie będzie. Jak wspominała potem żona Klenczona Alicja

„Rozstali się. Ada przyjechała z rodzinnego Dzierzgonia zapłakana, żal było na nią patrzeć”

Kto był idolem Czesława Niemena?

Brytyjski radiowiec Alan Freeman powiedział o nim: „Gdyby nagrywał w Anglii, byłby popularniejszy od Toma Jonesa”. Sam Czesław Niemen jednak nie Toma Jonesa wymieniał jako jego zdaniem jednego z najważniejszych wokalistów świata. Na pierwszym miejscu stawiał Raya Charlesa. Nazywał go profesorem wszystkich nieźle i dobrze śpiewających piosenkarzy.

Co stało się z jachtem Czesława Niemena?

W 1979 roku Czesław Niemen pojechał do Sopotu na Międzynarodowy Festiwal Interwizji. Wygrał go piosenką „Nim przyjdzie wiosna”. Niemen oprócz Grand Prix otrzymać miał także pełnomorski jacht, który umieszczony był w centralnym punkcie Opery Leśnej jako istotny element scenografii, co odnotowała kronika filmowa.

Czy Niemen odebrał swoją nagrodę i co z nią zrobił? To był temat narodowej dyskusji. Zapytał o to także Niemena podczas jednego z występów kabaretowych Zenon Laskowik. Na pytanie co stało się z tą nagrodą, odpowiedział „Jeszcze jej nie widziałem!”. I faktycznie nagroda rzeczowa w postaci jachtu nigdy nie trafiła do artysty, a on sam nigdy się o nią nie dopominał

Ostatnie lata twórczości Czesława Niemena

Powodem mniejszej aktywności Niemena, była w ostatnich latach życia choroba, o czym nie wszyscy wtedy wiedzieli. Artysta zmagał się z chłoniakiem. Przez lata trzymał go w ryzach, był na diecie niskobiałkowej, która powstrzymywała rozwój choroby. W 1995 roku pojawiła się pierwsza autoryzowana przez artystę kompilacja „Sen o Warszawie”. Za nią podążyły reedycje wcześniejszych albumów. W 1999 roku przez Politykę został uznany artystą wszech czasów. Ostatnia płyta zawierająca premierowy materiał, „Spodchmurykapelusza”, kontynuująca eksperymenty z elektroniką, pojawiła się jesienią 2001.

Zmarł 17 stycznia 2004 w Warszawie. Miał nowotwór jelita grubego, ale pojawiły się tez komplikacje – jak opowiadała Natalia Niemen

„Mamy przekonanie, że gdyby nie wymiana okien na korytarzach warszawskiego szpitala onkologicznego w styczniu, po których przewożono pacjentów, w tym i mojego tatę, żyłby do dzisiaj. Ojciec po takiej jednej przejażdżce na wózku dostał zapalenia płuc i zapadł w śpiączkę. Po ok. 10 dniach zmarł”

Artystę żegnało na warszawskich Powązkach około 3 tysiące ludzi, W godzinę rozpoczęcia pogrzebu wiele stacji radiowych w Polsce wyemitowało „Dziwny jest ten świat”, oddając w ten sposób należny Niemenowi hołd.

Artysta przygotowywał przed śmiercią piosenkę „Piękny jest ten świat” ,w której chciał uświadomić, że człowiek nie odkrył świata, nie odkrył jeszcze jego piękna, dlatego bezmyślnie postępuje. Takie miało być jej przesłanie… szkoda, ze jej nie usłyszeliśmy.