Stopa cukrzycowa – jak zmniejszać ryzyko jej rozwoju

Zespół stopy cukrzycowej jest poważnym powikłaniem nieleczonej lub źle leczonej cukrzycy, które może doprowadzić nawet do amputacji stopy lub jej fragmentów. Sprawdź, co robić, żeby ograniczyć ryzyko jej rozwoju.

Jak powstaje zespół stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa jest związana z uszkodzeniem nerwów i naczyń krwionośnych często występującym u osób z zaawansowaną cukrzycą.

  • W wyniku uszkodzenia naczyń stopa jest źle ukrwiona, co pociąga za sobą wysuszenie i pękanie skóry oraz pojawianie się owrzodzeń. Wszelkie rany, skaleczenia i zmiany skórne bardzo źle się goją i są podatne na zakażenia bakteryjne. Owrzodzenia i zakażenia mogą obejmować mięśnie, ścięgna, a nawet kości.
  • Z kolei z powodu neuropatii cukrzycowej, czyli uszkodzenia nerwów obwodowych, pacjent ma zaniki czucia w nogach, co łatwo prowadzi do niekontrolowanych urazów i skaleczeń, a w konsekwencji do poważnych infekcji, deformacji stopy, zniszczenia stawów, a w końcu do konieczności amputacji części lub całej stopy.

Nieleczona stopa cukrzycowa może prowadzić do amputacji

Według raportu NFZ o cukrzycy w 2017 r. w Polsce średnio co 2 godziny lekarze przeprowadzali amputację stopy lub części nogi z powodu powikłań związanych z cukrzycą. Liczba przeprowadzanych amputacji z powodu zespołu stopy cukrzycowej rośnie z każdym rokiem – w latach 2014-2018 wzrosła o ponad jedną piątą. Co znamienne – spośród pacjentów, u których wykonano dużą amputację, tylko 23% w ciągu roku poprzedzającego operację korzystało z poradni diabetologicznej. 37% nie miało w tym czasie żadnego świadczenia medycznego związanego z cukrzycą, czyli w ogóle się nie leczyło ani nie badało.

Można przypuszczać, że poddanie się leczeniu cukrzycy, stosowanie się do zaleceń lekarzy i działania profilaktyczne pozwoliłyby uniknąć wielu z tych amputacji.

Jak się leczy zespół stopy cukrzycowej

  • Przede wszystkim trzeba utrzymywać stężenie glukozy we krwi na prawidłowym poziomie i unikać jego wahań. Pacjent powinien stosować dietę zalecaną przy cukrzycy, regularnie kontrolować poziom cukru we krwi (tak, jak zaleci lekarz) i masę ciała. Trzeba przyjmować leki zapisane przez lekarza i starać się być aktywnym fizycznie na tyle, na ile pozwala stan zdrowia.
  • Leczenie powinno odbywać się pod kierunkiem lekarza. Lekarz dobierze rodzaj leczenia w zależności od tego, czy główną przyczyną dolegliwości jest uszkodzenie nerwów obwodowych (stopa neuropatyczna), czy choroba naczyń (stopa niedokrwienna), czy połączenie obu przyczyn (stopa neuropatyczno-niedokrwienna). Inaczej też przebiega leczenie w zależności od tego, czy doszło do zakażenia, czy nie. Ponadto lekarz może zlecić badania pozwalające określić, czy doszło do zakażenia kości, a także badania mikrobiologiczne, dzięki którym można dobrać odpowiednie leki i typ opatrunków. W zależności od przypadku lekarz może zalecić drenaż ran, usuwanie martwych tkanek, nacinanie owrzodzeń, zastosowanie właściwych wkładek do butów, opatrunków gipsowych, dobranie opatrunków odpowiednich do rodzaju i fazy gojenia się rany. W niektórych przypadkach konieczne bywa przeprowadzenie zabiegów chirurgii naczyniowej, a w skrajnych przypadkach amputacja.

Leczenie stopy cukrzycowej na własną rękę, korzystając z rad znajomych lub z internetu, może przynieść nieodwracalne szkody.

Co robić, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zespołu stopy cukrzycowej?

  • Codziennie dokładnie oglądać stopy, także między palcami. Jeśli chory nie jest w stanie sam obejrzeć stóp, może mu pomóc lustro położone na podłodze.
  • Regularnie myć stopy w letniej wodzie (poniżej 37 st. C). Unikać długiego moczenia stóp. Po myciu należy je dokładnie wysuszyć, zwłaszcza między palcami. Delikatnie natłuścić przesuszone miejsca maściami albo tłustymi kremami dla diabetyków.
  • Osoby cierpiące na zespół stopy cukrzycowej powinny unikać chodzenia boso i noszenia butów bez skarpet. Najlepiej nosić skarpety bez szwów. Jeśli skarpety mają szwy, powinno się je nosić po lewej stronie, ze szwami na zewnątrz. Trzeba pamiętać o codziennej zmianie skarpet i codziennym oglądaniu i sprawdzaniu wnętrza butów. Przed włożeniem butów, należy koniecznie sprawdzać, czy nic nie ma w środku.
  • Nosić wygodne, odpowiednio dobrane buty i wkładki. Na rynku są dostępne specjalne buty dla diabetyków. Istnieją także pracownie wykonujące na wymiar buty i wkładki dla osób cierpiących na zespół stopy cukrzycowej .
  • Przed kąpielą sprawdzać temperaturę wody. Nie ogrzewać stóp termoforem czy poduszką elektryczną, by uniknąć oparzeń.
  • Obcinać paznokcie prosto, jeśli chory ma z tym problem, nie powinien robić tego samodzielnie.
  • Nie usuwać samodzielnie zrogowaceń i modzeli, także plastrami czy środkami chemicznymi. Tego typu zabiegi powinny wykonywać tylko osoby doświadczone w pracy z diabetykami w poradniach stopy cukrzycowej lub podologicznych.
  • W razie powstania pęcherza, skaleczenia, zadrapania lub owrzodzenia od razu zgłosić się do lekarza.

Przeczytaj też:

Co warto wiedzieć o stopie cukrzycowej

Kto jest zagrożony zespołem stopy cukrzycowej?

Zespołem stopy cukrzycowej zagrożone są osoby, które mają nieleczoną lub źle leczoną cukrzycę,

Czy nieleczona stopa cukrzycowa może prowadzić do amputacji?

Tak. W 2017 r. w Polsce średnio co 2 godziny lekarze przeprowadzali amputację stopy lub części nogi z powodu powikłań związanych z cukrzycą. Liczba przeprowadzanych amputacji z powodu zespołu stopy cukrzycowej rośnie z każdym rokiem.

Co trzeba robić - poza leczeniem zaleconym przez lekarza, aby zapobiegać rozwojowi stopy cukrzycowej?

Przede wszystkim trzeba utrzymywać stężenie glukozy we krwi na prawidłowym poziomie i unikać jego wahań. Pacjent powinien stosować dietę zalecaną przy cukrzycy, regularnie kontrolować poziom cukru we krwi (tak jak zaleci lekarz) i masę ciała.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi