Rak to nie tylko współczesna choroba. Naukowcy ocenili, ile osób w Średniowieczu mogło chorować na nowotwory.
Może się wydawać, że zagrożenie nowotworami jest współczesnym problemem, jednak nowe badania dowodzą, że w średniowiecznej Brytanii dotykało ono nawet 14% tamtejszej ludności. Wyniki badań opublikowano w piątek w dzienniku „Cancer”.
Średniowieczne nowotwory
Uczeni z uniwersytetu w Cambridge wykorzystali tomografię komputerową oraz promienie Roentgena, aby odnaleźć ślady nowotworów na szkieletach wydobytych w ramach trwających badań dotyczących średniowiecznego życia na tym terenie. Naukowcy odkryli, że przypadki raka odnotowano około 10 razy częściej niż podczas wcześniejszych oględzin uszkodzeń kości.
„Większość nowotworów formuje się w tkankach miękkich organizmu i takie schorzenia są już nie do odnalezienia w średniowiecznych szczątkach. Tylko niektóre nowotwory rozprzestrzeniają się na kości – z nich z kolei tylko niektóre można dostrzec na powierzchni. Szukaliśmy więc złośliwych zmian wewnątrz kości” – relacjonuje autor pracy, dr Piers Mitchell z wydziału archeologii w Cambridge.
Dr Mitchell zwrócił uwagę, że współczesne badania wskazują, że od 1/3 do połowy nowotworów z tkanek miękkich rozprzestrzenia się na kości. Ta wiedza, w połączeniu z informacjami pozyskanymi z badań kości może posłużyć do oceny stopnia zachorowania na raka w Średniowieczu.
Zobacz też:
Jak wyglądało badanie?
W ramach prac naukowcy przeanalizowali 143 szkielety z 6 cmentarzy datowanych od VI do XVI wieku. Przebadano szczątki 96 mężczyzn, 46 kobiet i szczątki jednej osoby, której płci nie udało się ustalić.
„Wykorzystując tomografię komputerową byliśmy w stanie dostrzec zmiany nowotworowe wewnątrz kości, które z zewnątrz wyglądały całkowicie normalnie” – powiedziała współautorka badania Jenna Dittmar – archeolog z uniwersytetu w Aberdeen w Szkocji.
„Do tej pory sądzono, że większość poważnych przypadków złego stanu zdrowia ludzi żyjących w Średniowieczu była spowodowana chorobami zakaźnymi jak czerwonka czy dżuma oraz takimi czynnikami jak niedożywienie, wypadki lub efekty działań wojennych” – dodała dr Dittmar.
Większość wydobytych szczątek była niekompletna. Zespół naukowców do badania wybrał tylko te, które miały nietknięte kręgosłupy, miednice oraz kości udowe – to są struktury kostne, w których najprawdopodobniej można odnaleźć przerzuty z tkanek miękkich. Badacze znaleźli oznaki raka w kościach pięciu osób – głównie w rejonie miednicy. Założyli, że od około 9 do 14% badanych szczątek miało raka. Wyższa liczba wynika ze specyfiki badania tomografem – skany wykrywają przerzuty do kości w około 75% przypadków, a zaledwie 1/3 do połowy zgonów spowodowanych rakiem powodowana jest przerzutem do kości.
Co powoduje raka?
Współcześnie w Wielkiej Brytanii około 40 do 50% osób w momencie śmierci chorowało na raka. Czynniki powodujące wzrost nowotworów mogą być przypisywane paleniu tytoniu, który zaczęto importować do Anglii w XVI wieku oraz zanieczyszczeniu powietrza mającemu związek z rewolucją przemysłową. Innymi powodami większej liczby nowotworów mogą być również wirusy uszkadzające DNA, które wraz z rozwojem długodystansowych podróży bardziej się rozprzestrzeniły, a także wydłużenie czasu życia, co daje nowotworom więcej czasu na rozwój.
Opisywane badanie jest częścią projektu „After the Plague” (pol.: „po zarazie”), w ramach którego naukowcy starają się dowiedzieć więcej na temat stanu zdrowia ludzi żyjących w Średniowieczu. Praca prowadzona jest na podstawie ekshumacji z miejsc pochówku przeprowadzonych w 2010 roku.
