Nietolerancja laktozy: Przyczyny, objawy i leczenie

Nietolerancja laktozy jest najbardziej powszechną nietolerancją pokarmową. Szacuje się, że cierpi na nią ponad 70 proc. światowej populacji, w Polsce jest to ok. 35 proc. dorosłych. Jej objawy obejmują bóle brzucha, wzdęcia, biegunkę, gazy i mdłości.

Osoby z nietolerancją laktozy doświadczają problemów trawiennych po zjedzeniu produktów mlecznych, co może mieć negatywny wpływ na jakość ich życia.

Co to jest nietolerancja laktozy?

Jest to zaburzenie trawienia spowodowane niezdolnością do trawienia laktozy, głównego węglowodanu w produktach mlecznych. Może powodować różne objawy, w tym wzdęcia, biegunkę i skurcze brzucha.

Osoby z nietolerancją nie wytwarzają wystarczającej ilości enzymu laktazy, który jest potrzebny do trawienia laktozy. Laktoza jest dwucukrem zbudowanym z D-galaktozy i D-glukozy. Enzym laktazy jest potrzebny do rozbicia laktozy na glukozę i galaktozę, które następnie mogą być wchłaniane do krwiobiegu i wykorzystywane jako energia. Bez wystarczającej ilości laktazy laktoza przemieszcza się przez jelita w stanie niestrawionym i powoduje objawy trawienne.

Laktoza znajduje się również w mleku matki i prawie każdy rodzi się ze zdolnością do jej trawienia. Bardzo rzadko obserwuje się nietolerancję laktozy u dzieci poniżej piątego roku życia.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Istnieją dwa główne rodzaje nietolerancji , które mają różne przyczyny.

Pierwotna nietolerancja laktozy

Najczęstsza jest pierwotna nietolerancja laktozy. Jest ona spowodowana spadkiem produkcji laktazy, który postępuje wraz z wiekiem, przez co laktoza jest słabo wchłaniana.

Ta forma nietolerancji może być częściowo spowodowana przez geny, ponieważ w niektórych populacjach występuje częściej niż w innych. Obecnie ponad 70% światowej populacji nie toleruje laktozy. Ryzyko różni się znacznie w zależności od kraju. Według badań nietolerancja laktozy dotyka 5–17% Europejczyków, około 44% Amerykanów i 60–80% Afrykanów i Azjatów. W Polsce cierpi na nią ok. 35% dorosłych.

Wtórna nietolerancja laktozy

Wtórna nietolerancjajest bardzo rzadka. Może być spowodowana np. chorobą żołądka lub poważniejszym problemem, jakim jak celiakia. Do tymczasowego spadku produkcji laktazy może prowadzić np. zapalenie ściany jelita.

Jakie są objawy nietolerancji laktozy?

Jeśli nie jest właściwie leczona, nietolerancja laktozy może powodować poważne problemy trawienne. Najczęstsze objawy to:

  • wzdęcia
  • skurcze brzucha
  • gazy
  • biegunka.

Niektóre osoby odczuwają również potrzebę pójścia do toalety, nudności, wymioty, ból w dolnej części brzucha i czasami zaparcia.

Biegunka występuje z powodu niestrawionej laktozy w jelicie cienkim. Po dotarciu do okrężnicy laktoza jest fermentowana przez bakterie w jelitach, tworząc krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i gaz. Powoduje to wzdęcia i ból brzucha. Nasilenie objawów może się różnić w zależności od ilości spożytej laktozy.

Unikanie laktozy

Osoby z nietolerancją laktozy mogą potrzebować ograniczenia lub usunięcia produktów mlecznych ze swojej diety, potencjalnie tracąc niektóre składniki odżywcze. Nabiał jest bogaty w wiele składników odżywczych i jest najlepszym źródłem wapnia. Usunięcie z diety nabiału oznacza, że trzeba pozyskiwać te składniki odżywcze z innych pokarmów.

Wszystkie produkty mleczne zawierają laktozę, ale nie oznacza to, że są całkowicie niedostępne dla osób z nietolerancją. Większość osób z nietolerancją laktozy może tolerować niewielkie jej ilości. Na przykład, niektórzy ludzie mogą tolerować niewielką ilość mleka w kawie, ale miska płatków zbożowych mlekiem może już im zaszkodzić.

Badania wykazują, że większość osób z nietolerancją laktozy może bezpiecznie spożywać do 12 gramów laktozy podczas jednego posiłku, co odpowiada w przybliżeniu 1 szklance (230 ml) mleka i około 18 g laktozy rozłożonej w ciągu dnia.

Produkty mleczne, takie jak masło, jogurt i niektóre sery, są często lepiej tolerowane niż mleko. Niektóre rodzaje nabiału mają naturalnie niską zawartość laktozy, gdy są spożywane w zwykłych porcjach. Na przykład masło zawiera tylko 0,1 grama laktozy na 20-gramową porcję.

Także sery, takie jak cheddar, emantaler czy mozzarella, zawierają mniej niż 1 gram laktozy na porcję. Co ciekawe, jogurt powoduje mniej objawów u osób z nietolerancją laktozy niż inne rodzaje nabiału.

Leczenie nietolerancji laktozy

Osoby, które nie chcą ograniczać czy rezygnować z nabiału, mogą skorzystać z kilku naturalnych metod leczenia, takich jak stosowanie suplementów enzymatycznych, ekspozycji na laktozę i spożywanie probiotyków lub prebiotyków.

Suplementy enzymatyczne

Dostępne są enzymy wspomagające trawienie laktozy. Można je zażywać w postaci tabletek lub kropli, które można dodawać do jedzenia i napojów. Suplementy enzymu laktazy mogą być bardzo skuteczne dla niektórych osób, chociaż nie dla wszystkich.

W jednym z badań obserwowano wpływ trzech różnych rodzajów suplementów laktazy na osoby z nietolerancją laktozy, które przyjmowały 20 lub 50 gramów laktozy. W porównaniu z placebo wszystkie trzy suplementy laktazy zmniejszały ogólne objawy, gdy przyjmowano je z 20 gramami laktozy, jednak nie były skuteczne przy wyższej dawce 50 gramów laktozy.

Ekspozycja na laktozę

Osoby, które nie tolerują laktozy, mogą pomóc swojemu organizmowi się do niej przystosować poprzez regularne włączanie jej do diety. Jak dotąd badania na ten temat są nieliczne, ale wykazały pozytywne efekty spożywania niewielkich ilości laktozy. W jednym małym badaniu dziewięć osób z nietolerancją laktozy doświadczyło trzykrotnego wzrostu produkcji laktazy po 16 dniach jedzenia laktozy.

Potrzebne są bardziej rygorystyczne badania, zanim można będzie sformułować konkretne zalecenia, ale możliwe jest przyzwyczajenie jelit, aby tolerowały laktozę.

Probiotyki i prebiotyki

Badania wykazały, że zarówno probiotyki, jak i prebiotyki zmniejszają objawy nietolerancji laktozy. Uważa się, że jednym z najbardziej korzystnych probiotyków są Bifidobacteria , często występujące w jogurtach probiotycznych i suplementach.

Przeczytaj też:

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi